MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ VỀ VỤ ÁN "CHỒNG" ĐÂM CHẾT NGƯỜI KHI "CỨU VỢ" TẠI VĨNH LONG: HIỂU VỀ TẠM GIỮ HÌNH SỰ - CƠ SỞ CỦA PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG - CÁCH ĐÁNH GIÁ VÀ PHÂN TÍCH TÌNH TIẾT SỰ VIỆC!
Ngày hôm qua - Mạng xã hội và Báo chí, cùng dư luận xôn xao về Vụ án: "Cứu vợ bị bắt cóc, người chồng đâm chết người của nhóm thủ ác: Nhóm người đi ôtô từ Bà Rịa - Vũng Tàu đến Vĩnh Long bắt cóc một phụ nữ và bị phát hiện. Nhóm này xịt hơi cay chống trả thì bị người chồng dùng gậy sắt đâm 2 người thương vong. Ngày 16-11, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Vĩnh Long đã tạm giữ hình sự Trần Ngoại Giao (30 tuổi, ngụ xã Long An, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long) điều tra về hành vi "Giết người" - Trích nội dung Vụ án từ Báo tuổi trẻ!
Tuy nhiên - Khi đọc nội dung từ Báo chí, Tác giả có cảm giác nội dung Vụ việc không bình thường! Bởi vì: Giữa thanh thiên bạch nhật, một nhóm Người dám tự nhiên vào bắt giữ một Cô gái đã lớn tuổi và lôi đi lên Xe hơi, hiện trường lại là một quán nước, đông Người qua lại - Nếu không vì một động cơ nào đó, chỉ còn khả năng là "Bọn này chán sống rồi", vì chắc chắn sẽ bị tóm ngay tức khắc; Ngay cả nhóm tội phạm bắt cóc Trẻ em, cũng lén lút, chui lủi, chưa thấy Đám nào táo tợn như vậy. Chính vì thế - Với sự cẩn trọng cần thiết, Tác giả đã có đăng một Bài ngắn gọn, để tham khảo góp ý, cũng như nghe ngóng thông tin thêm từ Bà con.
Rất hiểu quả - Bà còn vào đóng góp ý kiến rất nhiều. Trong đó, có nhiều Bạn ở gần hoặc có Người thân ở gần hiện trường, đã cung cấp thông tin rằng: Hai Người này không phải vợ chồng chính thức, Anh chàng này mới đi tù 07 năm về, Cô gái này dọn đến ở với Anh chàng này - Nhưng gia đình Cha mẹ Cô gái không đồng ý, nên đã tổ chức đến bắt Con gái về, trong nhóm Người này có cả em trai của Cô gái......... Hôm nay, nhiều Báo chí đăng tải, nội dung giống với nội dung mà Bà con đã cung cấp cho Tác giả tối qua.
Trên cơ sở những thông tin tạm thời có được - Nhằm để giúp Bà con hiểu thêm các khía cạnh pháp lý có liên quan đến Vụ án, Tác giả sẽ luận giải và phân tích các quy định của pháp lý, đánh giá các tình tiết sự kiện pháp lý, cũng như một số vấn đề về trình tự tố tụng hình sự - Trong đó xin lưu ý bà con rằng, vì Chúng ta không biết đích xác Vụ án là như thế nào, vì vậy, trong quá trình phân tích, Tác giả sẽ đặt giải định với những tình huống cụ thể. Về thông tin Hai Người này chưa phải là vợ chồng chính thức, điều đó không quá quan trọng trong Vụ án này. Còn việc Anh chàng này mới đi tù 07 năm về, có thể là một tình tiết liên quan đến nhân thân, đến án tích chưa được xóa, sẽ xem xét khi lượng hình, nhưng cũng không hẳn quá liên quan đến bản chất nội tại của Vụ án này.
I. GIẢI THÍCH VÀ VIỆN DẪN MỘT SỐ BÀI VIẾT CÓ LIÊN QUAN
1. Quy trình giải quyết một Vụ án hình sự thông thường đi theo các bước sau: Tiếp nhận xác minh thông tin về Tội phạm -> Khởi tố Vụ án hình sự, Khởi tố bị can và tiến hành điều tra, ra kết luận điều tra và đề nghị truy tố chuyển cho Viện kiểm sát -> Viện kiểm sát xem xét và truy tố bị can -> Tòa án xét xử sơ thẩm -> Tòa án xét xử phúc thẩm -> Tòa án xét lại Vụ án theo trình tự Giám đốc thẩm hoặc Tái thẩm nếu có. Tác giả đã giành hẳn một Bài viết trước đây về Quy trình giải quyết mộ Vụ án hình sự - Bà con có thể tham khảo theo đường dẫn ở Bình luận 1.
2. Phòng vệ chính đáng thì không phải là Tội phạm. Một Người cho dù tước đoạt mạng sống của Người khác, gây thương tích cho người khác, làm hư hỏng tài sản của Người khác - Nhưng được công nhận là phòng vệ chính đáng, nghĩa rằng sẽ vô tội. Nên không tồn tại cái gọi là, phòng vệ chính đáng nhưng cho hưởng án treo này kia; Đã là phòng vệ chính đáng, thì đương nhiên không có tội. Pháp luật quy định rất rõ về vấn đề này. Tác giả đã giành hẳn một Bài viết trước đây để phân tích về phòng vệ chính đáng, và vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng - Bà con có thể tham khảo theo đường dẫn ở Bình luận 2.
3. "Bắt cóc" - Là một khái niệm pháp lý không thể dùng tùy tiện; Với Bà con thì có thể không biết, nên dùng theo thói quen. Tuy nhiên với các Tờ báo chính thống lâu năm, không thể dùng lộn xộn như vậy. Trong Đạo luật hình sự, chỉ có 02 tội danh liên quan đến khái niệm "Bắt cóc" - Đó là "Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản" (Tức mục đích bắc cóc Người khác chỉ nhằm làm phương thức không chế, để chiếm đoạt tài sản) và "Tội bắt cóc con tin" (Một dạng tội phạm mang thiên hướng khủng bố, trao đổi giữa các quốc gia, tất nhiên có nhưng hiếm xảy ra với mục đích cá nhân). Như vậy, trong Vụ án đang bàn, việc Báo chí dùng cụm từ "Bắt cóc" là chưa chính xác, về cơ bản, nó có dấu hiệu khách quan của hành vi "Bắt giữ Người trái pháp luật" - Cũng là một dạng hành vi trái pháp luật, nhẹ thì bị phạt hành chính, nặng thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
II. HIỂU VỀ TẠM GIỮ HÌNH SỰ
1. Tạm giữ là một thủ tục trong tố tụng hình sự, là biện pháp ngăn chặn có thể áp dụng đối với người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang, người phạm tội tự thú, đầu thú hoặc đối với người bị bắt theo quyết định truy nã.
2. Trên cơ sở đó - Trừ trường hợp Người bị bắt theo quyết định truy nã mà đã có bản án tuyên là có tội; Những trường hợp còn lại, Người bị tạm giữ đương nhiên chưa bị coi là Tội phạm - Bởi vì, Hiến pháp, Luật đều quy định rất rõ: Một Người chỉ bị coi là Tội phạm, khi đã được xét xử và bị tuyên là có tội, bằng một bản án đã có hiệu lực pháp luật. Thậm chí rất rất nhiều trường hợp bị tạm giữ khi chưa khởi tố vụ án, khởi tố bị can: Chẳng hạn trường hợp Bắt ma túy tại vũ trường, lúc đó có liên quan hay không liên quan, sẽ bị hốt về hết, thử nước tiểu xong, thấy không dương tính, lại cho về. Có những vụ còn hài hài chút: Nhiều Bác xe ôm, hay Taxi, nhiều khi không biết, chở nhằm phải đứa mang hàng ma túy đi bán, xui rủi, cũng bị bắt chung, về xác minh thấy không liên quan, lại cho về: Hú hồn!
3. Cho nên - Thực tế, có nhiều trường hợp, sau khi bị tạm giữ, Cơ quan điều tra xác minh không có dấu hiệu Tội phạm, thì Người bị tạm giữ sẽ được trả tự do. Thời hạn tạm giữ hình sự là 03 ngày, được gia hạn không quá hai lần - Như vậy, thời hạn tối đa của tạm giữ hình sự là 09 ngày. Trong Vụ án cụ thể này, việc Công an tại Vĩnh Long, tạm giữ hình sự Anh chàng này, là điều có thể hiểu được: Vì như đã nói, tạm giữ không có nghĩa là có tội; Hơn nữa một Vụ án xảy ra mà chết Người đâu phải chuyện đùa, chưa biết mô tê gì, báo chí thì giật tin lấy được; Nhưng rõ ràng Cơ quan tố tụng, phải tiến hành xác minh, việc tạm giữ vừa để lấy lời khai, vừa để Nghi can không bỏ trốn, thậm chí là bảo vệ tính mạng anh ta khỏi sự trả thù. Nếu sau đó xác minh không liên quan, không có tội, thì lại về.
III. NHỮNG KHẢ NĂNG CÓ THỂ XẢY RA
Như trên, Tác gải đã nêu - Việc mới xuất hiện những thông tin như: Hai Người này không phải vợ chồng chính thức, Anh chàng này mới đi tù 07 năm về, Cô gái này dọn đến ở với Anh chàng này - Nhưng gia đình Cha mẹ Cô gái không đồng ý, nên đã tổ chức đến bắt Con gái về, trong nhóm Người này có cả em trai của Cô gái.........Có thể - Tác giả chỉ nói là có thể, khiến cho một vụ án đã đi theo một lối rẽ khác.
Phân tích sơ bộ: Nói gì nói, Bà con ta, sẽ luôn có cách liên tưởng: Nếu mình không nợ nần ai, không gây thù chuốc oán với ai, không tranh chấp với ai .... Mà đùng đùng có một nhóm vào bắt Người, thì hoặc chỉ là bị bắt nhầm hoặc là bị bọn buôn Người bắt để bán. Bà con đừng vội thắc mắc là làm sao để biết thuộc trường hợp nào - Với Bà con nào, hơi nóng tính một chút, cứ yên tâm - Sẽ đến đoạn Tác giả phân tích, cho "Chém, đâm, giết" Thoải mái. Theo đó có thể xảy ra những khả năng sau đây:
1. Khả năng thứ nhất: Cần điều tra, xác minh xem, Anh chàng đâm chết Người này, có biết nhóm Người này, là Người nhà của Cô gái hay không, khi trong nhóm có cả Em trai Cô gái.
Khả năng này không phải là không có. Chắc chắn, trước khi dùng biện pháp cuối cùng này, thì đã có những cuộc điện thoại thuyết phục, rồi đe dọa là nếu không về sẽ bắt. cho nên, trong tình huống như vậy, ít nhiều họ cũng minh định được, hơn nữa còn có Cậu em trai lù lù ở đấy, thì lại thêm phần khả năng.
Theo đó - Giả thiết rằng, Anh chàng này, biết nhóm Người này, là do Gia đình cô gái đến bắt về, thì việc Anh ta phản kháng như thế là không thể chấp nhận được. Vì suy cho cùng, trường hợp này Cô ấy không nguy hiểm gì cả. Anh ta cứ để cho Cô ấy về, sau đó tố cáo việc xâm phạm chổ ở bất hợp pháp, bắt giữ người trái pháp luật, cản trở hôn nhân tự nguyện tiên bộ....... Vì đây là gia đình họ đã bắt về, nên những giả định của nhiều Bà con như là vài ngày sau sẽ thấy xác trôi sông, bị bán sang tàu là không còn nữa.
Chính vì vậy - Nếu giả thiết - Tác giả lại phải nhấn mạnh giả thiết: Nếu Anh chàng đâm chết Người này, có biết nhóm Người này, là Người nhà của Cô gái, thì việc Anh ta đâm chết người đề giành lại như vậy, là khó để chấp nhận, trường hợp này, Tội danh "Giết Người" sẽ được thành lập, tất nhiên khi lượng hình, cũng xem xét những tình tiết giảm nhẹ.
2. Khả năng thứ hai: Nếu Anh chàng đâm chết Người này, không biết nhóm Người này, là Người nhà của Cô gái
Nghĩa rằng - Trong lý trí và ý chí của anh ta, nhận thức rằng, đây là một bọn tội phạm nào đó đến bắt vợ mình. Tất nhiên rồi, trong trường hợp này, Anh ta có quyền phòng vệ - Khẳng định luôn là Anh ta có quyền tự vệ, để cứu vợ. Vấn đề là Anh ta được tự vệ tới mức độ nào?? Đây là điểm Bà con đang tranh luận. Trong Clip, Tác giả dù xem rất nhiều lần, nhưng cũng chỉ thấy đoạn đầu ở trong, còn đoạn choảng nhau thì không thấy. Cho nên trước khi đánh giá, Chúng ta phân tích một chút về các dữ liệu:
Một là, đồng ý rằng; Trong tình huống này, mọi thứ diễn ra rất nhanh, hỗn loạn, gấp rút, nên không thể đòi hỏi nhận thức như bình thường, trạng thái tinh thần bị kích động sẽ được xem xét đến.
Hai là, về tương quan lực lượng: Có thông tin nói nhóm Người này có 06 Người, có nơi lại nói 09 Người - Dù là 06 hay 09 thì tương quan 02 bên là rất chênh lệch. Tuy nhiên, đây chỉ là về số lượng. Còn nhiều vấn đề về "chất lượng", hung khí nữa.
Từ phân tích trên - Có 02 khả năng xảy ra, cho trường hợp thứ hai này (Tức là Anh chàng đâm chết Người này, không biết nhóm Người này, là Người nhà của Cô gái):
a. Thứ nhất - Nhóm bắt Người này đông hơn về số lượng, giả định rằng nhóm Người này rất táo tợn, đằng đằng sát khí, tay mỗi Người đều có đao kiếm, hoặc ít ra có vài ba Người có hung khí, luôn chực sẵn sàng chém Ai tới ứng cứu Cô gái: Trường hợp này, Bà con cứ thế xông lên - Cửa phòng vệ chính đáng được mở toang. Trong trường hợp này đương nhiên vô tội - Phòng vệ chính đáng.
b. Thứ hai - Nhóm bắt Người này đông hơn về số lượng, nhưng giả định rằng nhóm Người này, toàn thư sinh, tay không, lơ ngơ láo ngáo, mà cũng có khi thế thật, vì có như vậy mới bị xiên ba thằng nhẹ không; Và việc cầm bình xịt hơi cay chỉ mục đích là đề phòng, khi bị phản công, mà có khi thế thật, vì nếu muốn đã thương, Người ta đã mang đao kiếm mã tấu, hơn nữa, nhìn cách nhóm này xịt bình hơi cay, giống như xịt muỗi, không có kinh nghiệm, xịt hơi cay chỉ có tác dụng khi đối diện, trực diện, đằng này, chưa có người mà xịt vào không trung, như đuổi ruồi vậy. Trường hợp này, hành vi của Anh chàng này, có dấu hiệu của hành vi phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, kèm thêm tình tiết giảm nhẹ là trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Nói chung đây là trường hợp phạm tội mà có hình phạt nhẹ hơn rất rất nhiều so với trường hợp thông thường.
Lưu ý: Sở dĩ ở đây - Tác giả chỉ nói là: Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Mà không nói rõ Tội danh nào, là vì đó có thể là Tội Giết người trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, cũng có thể là Tội Cố ý gây thương tích trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng (Lại càng nhẹ tội nữa). Không thể cứ có hậu quả chết Người là giết Người, đôi khi đó chỉ là Cố ý gây thương tích, dẫn đến chết Người, cái này lại phải xác minh, điều tra, xem bị đâm ở vị trí nào, đâm bao nhiêu nhát, nạn nhân có tiền sử bệnh tật gì không .... Không phải đơn giản mà kết luận được.
----------------------
Đây là một câu chuyện buồn - Một tình yêu bị ngăn cản, dẫn đến một Vụ án mạng. Cha mẹ nào cũng thương con theo cách của mình. Còn Con cái vẫn yêu theo cách của họ. Nếu như lúc đầu, bình tĩnh lại, giải quyết theo một cách khác, có lẽ điều đau lòng đã không xảy ra. Một lần nữa, Tác giả rất mong Bà con, thông qua những câu chuyện này, có thể tìm lấy cho mình, những phương cách tốt nhất, để có thể giải quyết mọi vấn đề xảy ra trong cuộc đời, để luôn được sống bình yên và thanh thản..........
Viết tại Sài Gòn, ngày 17/11/2020 - Luật sư: Đặng Bá Kỹ!